Annemieke de Weefster

‍Laatst vertelde zij een buurvrouw hoe ze weefster was geworden, het hele verhaal achter elkaar. Ik kende het natuurlijk wel, maar nu luisterde ik met een journalistiek oor. Ik vond: zeer de moeite waard om het op te schrijven en te publiceren. Dit is journalistiek in coronatijden vanuit de thuissituatie, met als onderwerp de hobby van de vrouw met wie je getrouwd bent. Dit verhaal gaat over een meisje uit de Bollenstreek, Annemieke Wetter (Lisse, 1946) die een Goirlese weefster werd.

Vroege belangstelling
Ze vertelt over vroeger thuis, begin vijftiger jaren in Lisse, pal naast de Keukenhof. Aan huis kwam de naaister die voor vijf meiden jurken kwam opmeten en afwerken. Als kind zat ze daar met belangstelling naar te kijken. Later in de zestiger jaren ging het gezin op vakantie in Oostenrijk in een grote boerderij met gastenverblijven. Daar was een brede, houten trap met een traploper die haar fascineerde. Aan haar moeder vroeg ze hoe die loper gemaakt was. Vraag het zelf aan de boerin, had haar moeder gezegd. De boerin vertelde van de oorlog, dat er niets te koop was, hoe ze van repen vodden de inslag maakte voorde voddenloper die ze zelf geweven had. Van afval een oersterk en kleurig geheel weven, ze vond het prachtig. Weer wat later was er vakantiewerk: bollen pellen, waarmee ze haar eerste eigen geld verdiende. Van de eerste centen kocht ze Ruth Zechlin, Wat onze handen kunnen maken – Handenarbeid voor iedereen (oorspronkelijke titel Werkbuch für Mädchen). In dat boek stond een hoofdstuk weven met de basistechnieken en alles om zelf aan de slag te gaan met een eenvoudig weefraam dat je zelf kon maken. Dat ging ze doen, de basis was gelegd.

Naar kinderdorp Sint Godelieve in Goirle
Vooralsnog ging deze belangstelling in de sluimerstand. Na het Fioretti college in Lisse was er een tussenjaar in de V.S. (New Jersey) waar ze ging helpen in de huishouding van een groot gezin, een bollenmagnaat met als thuisbasis Lisse. Vervolgens ging ze naar de Sociale Academie in Den Haag, specialisatie inrichtingswerk. Na het behalen van haar diploma solliciteerde ze bij Godelieve in de Dr. Keijzerlaan (later Kompaan, nu Sterk Huis), werd aangenomen, vond onderdak bij Jan en Mien de Brouwer op de Bakertand, kocht een oliekachel bij Jozef van den Hout aan de Tilburgseweg en werd aldus kamerbewoonster en ingezetene van de gemeente Goirle. We hebben het over 1969. Op Godelieve heeft ze 23 jaar gewerkt met groepjes kinderen; daar heeft ze tussen de pedagogische interventies door “alles wat handen kunnen maken” toegepast in haar werken met kinderen. Gaandeweg kwam er tijd om voor zich zelf wat te gaan maken. Het eerste weefsel werd gemaakt op een spijkerraam, het doek verwerkte ze tot een schoudertas.

Wim van Boxtel, de gobelinwever
Zo'n vijf jaar later, het huis aan het Grobbendonckpark was betrokken, verplaatsen we het tafereel naar de zondagmorgen tijdens de mis in de Maria Boodschap. Iemand tikt op haar schouder, en vraagt: heb je dat zelf geweven? De schoudertas. Op haar schouder tikte Wim van Boxtel (1923-2000), de gobelinwever, die haar uitnodigde mee te gaan naar zijn huis aan de Marijkestraat waar hij met zijn vrouw Maria van Boxtel-Tra (1921-2017) altijd aan het weven was. Enthousiasme, vonken die oversloegen, het heilige weefvuur. Met een heus weefgetouwtje onder de arm, veel goede raad en wat garens gingen we naar huis en toen was ze los: het weven van weefsels, maar ook (de passie van Wim van Boxtel) met gobelin. Ze wijst de buurvrouw op een gobelin aan de wand: de uitvergroting van een kunstkaart van Joan Miró (1893-1983), de surrealistische schilder die vaak kindertekeningen verwerkte in zijn schilderijen. Ze liet de kaart aan Wim zien: kun je zoiets weven? Ja, het kon wel, maar dat was veel te moeilijk, dat raadde hij haar af. Maanden later (want gobelinweven is een tijdrovende bezigheid) had ze het geweven en Wim stond paf. Sindsdien weeft ze ongeveer alles wat voorstelbaar en onvoorstelbaar is: glasgordijnen, vloerkleden, voddenmatten, tafelkleden, stoelbekleding, stoffen voor overgooiers en jurkjes voor haar zes dochters zijn de nuttige toepassingen; meer kunstzinnige projecten kwamen daarna: figuratieveen abstracte “schilderijen”, liturgische paramenten, een groot onderwater tafereel van bedreigd koraal, een driedimensionale pot fantasiebloemen (gevormd uit een tweedimensionale lap), beeldweefsels deels met stroken van foto's als inslag, en als laatste een drieluik: celkern, mazelenvirus en coronavirus. Zoals ik al eerder schreef in Corona in Goirle (2): wat ze vreest weeft ze; ze zet het achter glas en laat het inlijsten: het is een soort bezwering die goed lijkt te werken. Ook foto's in de krant die haar raken, zoals de vluchtelingen in Kosovo (foto), worden omgezet in weefsels. De technieken zijn velerlei: allerlei bindingen, diverse hoeveelheden schachten, dubbelweefsel, ikat, etc.

Atelier 78
Een jaar nadat kunstenaarsvereniging Atelier 78 werd opgericht kwam er ook een afdeling “weven”. De founding fathers (Arnold Krijbolder, Hans van Gorp e.a.) vonden dat in het textieldorp Goirle dit ambacht of deze kunst niet mocht ontbreken. Op het Heem had je 't Smiske, het wevershuisje met een kamerbreed getouw. Het was erfgoed dat doorgegeven moest worden. Annemieke is van meet af aan lid geweest van het Atelier. De deelnemers werden begeleid door twee enthousiastelingen: de al eerder genoemde Wim van Boxtel en Huub van Dun (1931). Huub van Dun (Hogere Textielschool Tilburg) had zijn expertise opgedaan bij Van Besouw en hij wist alles van bindingen en de technische realisatie van ontwerpen en van de getouwen. Na Huub en kortstondig twee professionele docenten, werd Annemieke door het bestuur gevraagd die rol over te nemen. Tot op de dag van vandaag is ze in de “groep-zonder-docent” de mentor van beginnende wevers, vraagbaak voor gevorderden, vaste waarde. Als ze Huub in het dorp tegenkomt vraagt hij steevast hoe het met de weefgroep gaat, bestaat die nog? Als zij dan antwoordt dat de club bloeit als nooit tevoren laat Huub's brede glimlach zien dat het antwoord hem bevalt. Leek de club een tijdlang in gevaar gezien de hoge gemiddelde leeftijd, tegenwoordig is er een flinke verjonging vanwege de influx van Academiestudenten. Hier doet zich het merkwaardige feit voor dat academische techniek vooral werkt met concepten en schetsen, maar het feitelijke handwerk wordt niet geleerd (praatjes vullen geen gaatjes). Welnu: dat wordt juist wel geleerd in de weefgroep van Atelier 78. Het werk dat onze handen kunnen maken van wol (met alle stadia en bewerkingen van wol: kaarden, spinnen, twijnen; vilten) wordt gedaan in een plezierige, gemoedelijke sfeer. De maandagavonden woensdagmorgen zijn voor Annemieke, de weefster, hoogtepunten van de week.

‍Exposeren?
En zo werd een meisje uit de Bollenstreek een Goirlese weefster. Ze beschouwt het inderdaad als haar missie de plaatselijke weeftraditie, het oude ambacht, in stand te houden. Heeft ze ooit een expositie gehad? Nee, maar daar zit ze ook helemaal niet naar uit te kijken. Jaarlijks of tweejaarlijks is haar werk te zien op de gezamenlijke tentoonstelling van Atelier 78 in CC Jan van Besouw. Haar werk is verspreid over de huizen van haar kinderen (bij een nicht in het verre Durango in Colorado ligt a rug in earth tones). Het huis aan het Grobbendonckpark is een soort Smiske, er staat een groot Glimakra getouw (Zweden), een boekenkast met weefboeken, de wanden hangen vol met haar werk en vormen een permanente expositie. Annemieke de weefster, de vrouw met wie ik getrouwd ben ...